Dwukrotność wynagrodzenia za naruszenie praw autorskich

Jednym z roszczeń przysługujących twórcy jest żądanie wielokrotności stosownego wynagrodzenia od naruszyciela za naruszenie autorskich praw majątkowych. Trybunał Konstytucyjny w 2015 roku uznał, że żądanie trzykrotności stosownego wynagrodzenia w przypadku zawinionego działania naruszyciela jest niezgodne z Konstytucją. Nierozstrzygnięta jednak była kwestia dopuszczalności żądania dwukrotności, która również budziła sprzeciw niektórych. Trybunał wydał kolejny wyrok, w którym rozstrzygnął czy możliwe jest dochodzenie dwukrotności stosownego wynagrodzenia za naruszenie praw autorskich.

Odszkodowanie jako wielokrotność 

 

Katalog roszczeń przysługujących twórcy znajduje się w art. 79 ust. 1 ustawy prawo autorskie i prawa pokrewne, zgodnie z którym:

 

Uprawniony, którego autorskie prawa majątkowe zostały naruszone, może żądać od osoby, która naruszyła te prawa:

1) zaniechania naruszania;

2) usunięcia skutków naruszenia;

3) naprawienia wyrządzonej szkody:

a) na zasadach ogólnych albo

b) poprzez zapłatę sumy pieniężnej w wysokości odpowiadającej dwukrotności, a w przypadku gdy naruszenie jest zawinione – trzykrotności stosownego wynagrodzenia, które w chwili jego dochodzenia byłoby należne tytułem udzielenia przez uprawnionego zgody na korzystanie z utworu;

 

Przepis w zakresie żądania wielokrotności stosownego wynagrodzenia należnego twórcy stanowił jednak źródło licznych kontrowersji. Wskazywano między innymi na cel prawa cywilnego, którym  jest naprawienie szkody. W ocenie niektórych możliwość żądania wielokrotności odszkodowania było zaś represjonowaniem naruszyciela.

Trzykrotność za naruszenie praw autorskich

Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 23 czerwca 2015 był jednym z najistotniejszych wyroków w zakresie praw autorskich. U podstaw orzeczenia legło przekonanie Trybunału, że:

ustawodawca kierując się potrzebą ochrony twórców, wkroczył zbyt głęboko w wolność majątkową podmiotów naruszających w sposób zawiniony autorskie prawa majątkowe.

Warto wspomnieć, że powyższy wyrok został wydany na skutek skargi konstytucyjnej dotyczącej wyłącznie możliwości dochodzenia trzykrotności stosownego wynagrodzenia od naruszyciela. Orzeczenie dało zatem odpowiedź na jedno ważne pytanie. Przedstawione w nim rozważania rozbudziły jednak dyskusję na temat dopuszczalności żądania dwukrotności wynagrodzenia w świetle argumentacji Trybunału.

Więcej o wyroku z 2015 roku możesz przeczytać we wpisie „TK zdecyduje co z dwukrotnością za naruszenie praw autorskich”.

Dwukrotność wynagrodzenia zgodna z prawem

5 listopada 2019 roku Trybunał wydał wyrok, zgodnie z którym żądanie przez twórcę, którego autorskie prawa majątkowe zostały naruszone, od naruszyciela, sumy pieniężnej odpowiadającej dwukrotności stosownego wynagrodzenia, jest zgodne z Konstytucją.

Zdaniem Trybunału ochrona praw na dobrach niematerialnych, w tym autorskich praw majątkowych, jest zdecydowanie trudniejsza niż ochrona praw majątkowych na rzeczach. Twórca jest słabszą stroną sporu, co wynika z utrudnień związanych z wykryciem naruszenia, a następnie udowodnienia konkretnej wysokości szkody. Przyznanie twórcy uprawnienia do żądania dwukrotności należnego wynagrodzenia jest zatem uzasadnione.

W przeciwieństwie do zakwestionowanej trzykrotności dwukrotność nie jest uzależniona od winy naruszyciela. Zaś koszt utraconych możliwości, straty niematerialne, a także nakłady konieczne dla wykrycia naruszenia – przy niewątpliwej wysokości szkody w postaci niezapłaconej jednokrotności opłaty licencyjnej – zostały ujęte w sposób ryczałtowy w wysokości kolejnej jednokrotności. Wysokość tak określonego roszczenia może przewyższać wartość rzeczywistej szkody, natomiast nie odrywa się od niej w stopniu rażącym, co zarzucano żądaniu w wysokości trzykrotności.

Całe uzasadnienie Trybunału możesz przeczytać tutaj.

Wyrok Trybunału to bardzo dobra wiadomość dla wszystkich twórców dochodzących roszczeń z tytułu naruszenia przysługujących im autorskich praw majątkowych. Argumentacje naruszycieli na temat niepewności co do możliwości żądania dwukrotności nie mają już bowiem racji bytu.

Jeżeli uważasz, że ten wpis może zainteresować Twoich znajomych, to będzie mi miło jeżeli go udostępnisz.

******

Photo by Wesley Tingey on Unsplash